تالار اشرف اصفهان که از بناهای معروف دوره صفوی اصفهان است در خیابان باغ گلدسته در غرب خیابان استانداری و در محدوده باغ استانداری اصفهان واقع شده است. عمارتی که به نام تالار اشرف ناميده می شود باقيمانده کاخ های عصر صفوی است که در منطقه دولت خانه در کنار قصرهای ديگری همچون تالار سرپوشيده، کاخ هشت بهشت، کاخ پشت مطبخ، رکيب خانه و تالار تيموری مجموعه ای از کاخ های باشکوه آن روزگار را تشکيل می داده است به عبارتی از تالار اشرف به منظور سکونت پادشاه و حرم سلطنتی استفاده می ‌شده است، با توجه به موقعیت مکانی این تالار می ‌توان نتیجه گرفت تالار اشرف یکی از کاخ‌ های دولت‌خانه صفوی است تالار اشرف در زمان شاه عباس دوم آغاز و در زمان شاه سلیمان کامل شد.

در حال حاضر از آن عمارت مجلل یک تالار نفیس بزرگ و دو اتاق کوچک در طرفین تالار اصلی باقی مانده است. درهای اصلی و پنجره‌ های تالار اشرف که به سمت جنوب باز می ‌شود به احتمال زیاد در دوره پهلوی بازسازی شده است و تزئینات بر جای مانده در این تالار بسیار نفیس و منحصر به فرد است، تزئیناتی هم‌چون گچ‌بری با نقوش هندسی و گل و بوته، لایه چینی با نقوش گیاهی، طلاکاری، تنگ‌بری، قطاربندی و در سر درب ورودی آن با آجرهای گره چینی شده به صورت برجسته کار شده است. شاید آن چیزی که تزئینات این بنا را متفاوت می‌ کند، انبوه مقرنس ‌هایی است که بر روی سقف ضربی و بلند آن کار شده و در میان هر مقرنس یک گل سنتی با تکنیک لایه چینی طلاکاری شده به چشم می‌ خورد و در مرکز تالار اصلی شمسه ‌ای گردان (گردونه مهر) شعاع طلایی پیچ‌ دار همچون خورشیدی تابان می‌ درخشد.

وجه تسمیه تالار اشرف اصفهان
در این زمینه نقل قول‌های مختلفی وجود دارد، از جمله آنکه می‌ گویند چون اشرف افغان در زمان حکومت بر اصفهان این کاخ را برای سکونت انتخاب کرده به همین نام معروف شده است و برخی دیگر گفته ‌اند چون تالار اشرف متصل به تالار طویله و اشرف بر سایر عمارات دولت‌ خانه بوده به این نام خوانده می ‌شده است، اما با توجه به تحقیقات به عمل آمده نام تالار اشرف به واسطه استفاده زیاد از ورقه طلا در تزئینات این بنا بوده است. چرا که نحوه ساخت ورقه طلا در هنر سنتی ایرانی به گونه ‌ای بوده که سکه‌ های اشرفی طلا را بین پوست آهو گذاشته و با پتک آن قدر بر روی آن می‌ کوبیدند تا به صورت لایه نازک ورق برای طلاکاری قابل استفاده شود و احتمال اینکه نام اشرف به واسطه استفاده زیاد اشرفی‌های طلا در تزئینات بر این بنا نهاده شده باشد.

در اواخر دوران قاجار مرمت‌ هایی در تالار اشرف صورت گرفت و از ویرانی کامل نجات یافته است. در اوایل جنگ جهانی اول بین سال‌ های 1914 تا 1918 میلادی تالار اشرف به انبار تبدیل و یکی از واحدهای نظامی در آن مستقر شد. نکته جالب اینکه در همین سال‌ ها تمام تزئینات سقف این تالار را زیر گچ پنهان می ‌کنند که خود سبب حفظ این نقوش زیبا می ‌شده و بعدها در حدود سال‌ های 1308 و 1309 طلاکاری‌ها و تزئینات آن از زیر لایه گچ خارج می ‌شود.

در مقابل این بنا حوضی مستطیل شکل وجود دارد که در چهار طرف آن چهار باغچه مشجر قرار گرفته ‌است. در شمال غربی عمارت زمین مسطح وسیعی است که باقیمانده عمارت صدریه و متصل به باغ چهلستون می ‌باشد.

در حال حاضر تالار اشرف یکی از بناهای استانداری اصفهان است به عبارتی از سال 1383 تاکنون اداره تشریفات و امور بین ‌الملل استانداری اصفهان در آن تالار مستقر است که در زمان سفرهای خارجی از مهمان‌ها در آن مکان پذیرایی می ‌شود و برخی از دیدارها و مذاکرات استاندار با نمایندگان کشورهای خارجی در تالار اصلی آن انجام می شود. در حال حاضر نمونه‌ هایی از هنر قالی اصفهان، کار گروهی از هنرمندان برجسته این رشته در تالار اشرف به نمایش گذاشته شده و تالار اشرف تبدیل به تالارموزه قالی اصفهان شده است تا به هنگام دیدار استاندار با هیات‌های خارجی مبلغ هنر درخشان اصفهان به مهمانان عالی رتبه خارجی باشد.

تالار اشرف در طول تاریخ همیشه یک عمارت حکومتی بوده و درهای آن به روی عموم مردم و گردشگران بسته بوده است و  اکنون بازدید از آن، پس از هماهنگی با «اداره تشریفات و امور بین الملل» و «حراست» استانداری اصفهان امکان پذیر است